การตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน เป็นการตรวจสอบว่าระบบการจัดการพลังงานของโรงงานควบคุมและอาคารควบคุมเป็นไปตามข้อกำหนดของกฎหมายหรือไม่ โดยในกระบวนการตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน มีคำสำคัญที่ใช้และคำจำกัดความ ดังต่อไปนี้
จากคำนิยามของ “เกณฑ์การตรวจประเมิน” จะเห็นได้ว่าการตรวจสอบและรับรองมีเกณฑ์ที่ต้องใช้อยู่ 2 ประเภท ได้แก่
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- ประเภทที่ 1 เกณฑ์ที่กำหนดโดยกฎกระทรวงกำหนดมาตรฐาน หลักเกณฑ์ และวิธีการจัดการพลังงานในโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม พ.ศ.2552 และประกาศกระทรวงพลังงานเรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการดำเนินการจัดการพลังงานในโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม พ.ศ.2552 ระบบการจัดการพลังงานของโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม “ ทุกแห่ง ”
จะต้องดำเนินการตามเกณฑ์นี้ ตารางในภาคผนวก ก-๓ แสดงรายการตรวจสอบกาจัดการพลังงานในการดำเนินงานตามเกณฑ์นี้ โดยเป็นหน้าที่ของผู้ช่วยผู้ชำนาญการที่จะนำรายการตรวจดังกล่าวตรวจสอบรายงานการจัดการพลังงานที่ได้รับจากโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม
- ประเภทที่ 1 เกณฑ์ที่กำหนดโดยกฎกระทรวงกำหนดมาตรฐาน หลักเกณฑ์ และวิธีการจัดการพลังงานในโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม พ.ศ.2552 และประกาศกระทรวงพลังงานเรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการดำเนินการจัดการพลังงานในโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม พ.ศ.2552 ระบบการจัดการพลังงานของโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม “ ทุกแห่ง ”
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- ประเภทที่ 2 เกณฑ์ที่กำหนดขึ้นโดยโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม ได้แก่ นโยบาย ขั้นตอนการทำงาน วัตถุประสงค์ และเป้าหมาย เป็นต้น เกณฑ์ประเภทนี้จะแตกต่างกันไประหว่างโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม ไม่มีโรงงานควบคุมหรืออาคารควบคุมที่จะมีเกณฑ์นี้ เหมือนกันในทุก ๆ ประเด็น ในการตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงานตามเกณฑ์ประเภทนี้ ผู้ตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน จะต้องศึกษา วิเคราะห์ เอกสารที่เกี่ยวข้องของโรงงานควบคุมและอาคารควบคุมที่จะตรวจสอบและรับรองก่อนเริ่มดำเนินการเพื่อให้เข้าใจระบบการจัดการพลังงาน
ตัวอย่าง จากรายงานการจัดการพลังงานของโรงงานควบคุมแห่งหนึ่ง ผู้ตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน สามารถสร้าง Energy Use Diagram ได้ตามที่แสดงในรูป ซึ่งสามารถสรุปในเบื้องต้นว่า
- ประเภทที่ 2 เกณฑ์ที่กำหนดขึ้นโดยโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม ได้แก่ นโยบาย ขั้นตอนการทำงาน วัตถุประสงค์ และเป้าหมาย เป็นต้น เกณฑ์ประเภทนี้จะแตกต่างกันไประหว่างโรงงานควบคุมและอาคารควบคุม ไม่มีโรงงานควบคุมหรืออาคารควบคุมที่จะมีเกณฑ์นี้ เหมือนกันในทุก ๆ ประเด็น ในการตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงานตามเกณฑ์ประเภทนี้ ผู้ตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน จะต้องศึกษา วิเคราะห์ เอกสารที่เกี่ยวข้องของโรงงานควบคุมและอาคารควบคุมที่จะตรวจสอบและรับรองก่อนเริ่มดำเนินการเพื่อให้เข้าใจระบบการจัดการพลังงาน
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
โรงงานแห่งนี้มีกระบวนการเผาไหม้เพื่อผลิตไอน้ำซึ่งคาดว่าจะเป็นอุปกรณ์ที่มีนัยสำคัญสูงสุด ดังนั้น ผู้ตรวจสอบและรับรอง ควรจัดเตรียมเกณฑ์ที่จะตรวจสอบการใช้งานหม้อไอน้ำ เช่น ตรวจการควบคุมปริมาณออกสิเจนส่วนเกิน (Excess Oxygen) เป็นต้น ผู้ตรวจสอบและรับรอง สามารถพิจารณาตามเกณฑ์ดังนี้
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พบว่าไม่มี procedure กำหนดแนวทางในการควบคุมการทำงาน
ผู้ตรวจสอบและรับรอง พิจารณาให้เป็น “ข้อคิดเห็นการปรับปรุง (Observation)”
- พบว่าไม่มี procedure กำหนดแนวทางในการควบคุมการทำงาน
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องควบคุม และพบหลักฐานว่ามีการควบคุม แต่มีค่าบางค่าสูงกว่าที่กำหนด
ผู้ตรวจสอบและรับรอง พิจารณาให้เป็น “ข้อคิดเห็นการปรับปรุง (Observation)”
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องควบคุม และพบหลักฐานว่ามีการควบคุม แต่มีค่าบางค่าสูงกว่าที่กำหนด
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องควบคุม แต่ไม่พบหลักฐานว่ามีการควบคุม
ผู้ตรวจสอบและรับรอง ต้องพิจารณาต่อว่า เป็นความไม่สอดคล้องแบบร้ายแรง (Major) หรือไม่ร้ายแรง (Minor)
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องควบคุม แต่ไม่พบหลักฐานว่ามีการควบคุม
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
โรงงานแห่งนี้มีการใช้อากาศอัด ดังนั้นผู้ตรวจสอบและรับรองควรจัดเตรียมที่จะขอดูเอกสาเกี่ยวกับการทดสอบปริมาณอากาศอัดที่รั่ว (Compressed Air Leak) ผู้ตรวจสอบและรับรอง สามารถพิจารณาตามเกณฑ์ ดังนี้
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พบว่าไม่มี procedure กำหนดให้มีการทดสอบและกำหนดแนวทางการทดสอบตรวจสอบและรับรอง พิจารณาให้เป็น “ข้อคิดเห็นการปรับปรุง (Observation)”
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องมีการทดสอบ อย่างน้อยปีละ ๑ ครั้ง แต่พบว่าหลักฐานมีการดำเนินการครั้งสุดท้ายเมื่อ ๒ ปีที่แล้ว
ผู้ตรวจสอบและรับรอง ต้องพิจารณาต่อว่า เป็นความไม่สอดคล้องแบบร้ายแรง (Major) หรือไม่ร้ายแรง (Minor)
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องมีการทดสอบ อย่างน้อยปีละ ๑ ครั้ง แต่พบว่าหลักฐานมีการดำเนินการครั้งสุดท้ายเมื่อ ๒ ปีที่แล้ว
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องมีการทดสอบ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แต่ไม่พบหลักฐานการดำเนินการตามที่กำหนด
ผู้ตรวจสอบและรับรอง ต้องพิจารณาต่อว่า เป็นความไม่สอดคล้องแบบร้ายแรง (Major) หรือไม่ร้ายแรง (Minor) ผู้ตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน ต้องจัดเตรียมรายการตรวจ (Checklist) ประเภทนี้ก่อนลงพื้นที่ และต้องจัดทำขึ้นหลังจากได้ขอข้อมูลที่จำเป็นจากโรงงานควบคุมและอาหารควบคุมไม่มี Checklist ขององค์กรใดที่เหมือนกันทั้งหมด จึงเป็นการยากที่จะจัดเตรียม Checklist ที่สามารถนำไปใช้ล่วงหน้า ต่างจากรายการตรวจสอบตามข้อกำหนดประเภทที่ 1 ดัง ตัวอย่าง Checklist นี้แสดงดังตัวอย่างด้านล่าง
- พบว่ามี procedure กำหนดว่าต้องมีการทดสอบ อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แต่ไม่พบหลักฐานการดำเนินการตามที่กำหนด
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ที่มา : คู่มือการตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน สำหรับผู้ตรวจสอบพลังงาน. กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน กระทรวงพลังงาน