การประเมินระยะเวลาในการตรวจสอบรับรองระบบ

การจัดการพลังงาน (ISO 50003)

(Duration of EnMS Audits ตามคำแนะนำในมาตรฐาน ISO 50003:2014)

การตรวจสอบระบบการจัดการพลังงานEnMS (ISO 50001) เพื่อขอการรับรองนั้น หน่วยงานที่ให้การรับรองหรือที่เรารู้จักกันในนามของ CB (Certify Body) จะคิดราคาค่าบริการในการตรวจสอบเพื่อให้การรับรองตามจำนวนของเวลาในการตรวจสอบ (man-days) โดยแต่ละ CB อาจจะมีราคาค่าบริการต่อ man-day มากน้อยแตกต่างกันออกไปแล้วแต่องค์ประกอบอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง แต่ในส่วนของ จำนวนของระยะเวลาในการตรวจสอบ (Duration of EnMS audits) มีคำแนะนำในการประเมินจำนวนของ man-days ที่ใช้ในการตรวจสอบและรับรองการจัดการพลังงาน ISO 50001 ไว้ใน Annex A, Duration of EnMS audits ในมาตรฐาน ISO 50003,  Energy management systems-Requirements for bodies providing audit and certification of energy management systems (เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม ค.ศ. 2014) ซึ่งคาดว่า CB ทุกแห่ง ควรจะยึดหลักเกณฑ์ฉบับนี้ในการคิดระยะเวลาในการตรวจสอบรับรองระบบการจัดการพลังงาน ISO 50001  โดยหลักเกณฑ์ดังกล่าวมีรายละเอียดดังนี้

1.การประเมินจำนวนบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบการจัดการพลังงาน (EnMS effective personnel)

บุคคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบการจัดการพลังงานประเมินจากกระบวนการในการตรวจประเมินของผู้ให้การรับรองว่าขอบเขตในการตรวจประเมินครอบคลุมบุคลากรในส่วนใด โดยการประเมินควรพิจารณาบุคลากรที่มีส่วนเกี่ยวข้องโดยตรงและส่งผลต่อระบบการจัดการพลังงาน(Who materially impact the EnMS) ดังนี้

• ผู้บริหารระดับสูง (Top management)
• ผู้แทนฝ่ายบริหารพลังงาน (EnMR)
• ทีมจัดการพลังงาน
• บุคลากรที่รับผิดชอบต่อการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญซึ่งส่งผลต่อสมรรถนะด้านพลังงาน
• บุคลากรที่รับผิดชอบต่อประสิทธิผลของระบบการจัดการพลังงาน
• บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับ การพัฒนา การปฏิบัติ หรือ การคงรักษาไว้ของการปรับปรุงสมรรถนะด้านพลังงาน ซึ่งรวมถึงวัตถุประสงค์ เป้าหมายและแผนปฏิบัติการ
• บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับลักษณะการใช้พลังงานที่มีนัยสำคัญ(Significant Energy Use; SEU)

หมายเหตุ บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับลักษณะการใช้พลังงานที่มีนัยสำคัญอาจไม่ถูกนับรวมเป็นบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบการจัดการพลังงานได้หากการปฏิบัติงานของเขาไม่ส่งผลต่อสมรรถนะด้านพลังงาน ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องทำความเข้าใจบทบาทและผลกระทบในการปฏิบัติงานให้ดีก่อนที่จะรวมพวกเขาเข้าไว้ในจำนวนของบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบการจัดการพลังงาน

ตัวอย่างที่ 1   โรงงานผลิตรถยนต์

บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับ EnMS เป็นบุคลากรที่มีความเกี่ยวข้องโดยตรงในการสนับสนุนการใช้พลังงานในพื้นที่ลักษณะการใช้พลังงานที่มีนัยสำคัญ (Paint system, HVAC system) ทั้งระดับจัดการ  ผู้ปฏิบัติงาน  พนักงานซ่อมบำรุงและงานวิศวกรรม ผู้รับเหมาที่รับผิดชอบระบบ HVAC และ ทีมจัดการพลังงาน ซึ่งไม่ควรรวมถึงพนักงานธุรการ หรือ บุคลากรในสายงานประกอบ

ตัวอย่างที่ 2 อาคารพาณิชย์ขนาดใหญ่

บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับ EnMS ของอาคารพาณิชย์ขนาดใหญ่  จะเป็นบุคลากรที่ปฏิบัติงานเกี่ยวข้องกับระบบปรับอากาศในอาคาร ได้แก่ ช่างซ่อมบำรุง ฝ่ายวิศวกรรม ด้านการบริหารงานติดตั้งและปรับปรุงระบบปรับอากาศ  ด้านการจัดซื้อ และทีมงานจัดการพลังงาน  พนักงานอื่นๆ ที่ทำงานในอาคารหรืองานสนับสนุนด้านธุรการ ไม่ควรนับรวมเป็นบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับ EnMS

2.การประเมินความซับซ้อนของระบบการจัดการพลังงาน (EnMS complexity)

 การประเมินถึงความซับซ้อนของระบบการจัดการพลังงานมีองค์ประกอบในการพิจารณา 3 ส่วนด้วยกันคือ

• ปริมาณการใช้พลังงานต่อปี
• จำนวนของแหล่งของพลังงานที่ใช้
• จำนวนของลักษณะการใช้พลังงานที่มันัยสำคัญ(SEUs)

ความซับซ้อนของระบบการจัดการพลังงานคำนวณจากการถ่วงน้ำหนัก (Weight) ขององค์ประกอบทั้ง 3 ส่วน โดยในการคำนวณมีข้อมูลอีก 2 ส่วนที่ต้องพิจารณาร่วมด้วย

1. การถ่วงน้ำหนัก หรือ ตัวคูณ
2. Complexity factor

สมการในการคำนวญความซับซ้อน (Complexity; C) ดังนี้

C = (F_EC x W_EC) + (F_ES x W_ES) + (F_SEU x W_SEU)

F_EC คือ ปริมาณการใช้พลังงานต่อปี (Complexity factor จากตารางที่ 1)

F_ES คือ จำนวนของแหล่งพลังงานที่ใช้ (Complexity factor จากตารางที่ 1)

F_SEU คือ จำนวนของ SEU (Complexity factor จากตารางที่ 1)

W_EC คือ การถ่วงน้ำหนักของปริมาณการใช้พลังงานต่อปี (Weight factor จากตารางที่ 1)

W_ES คือ การถ่วงน้ำหนักของจำนวนของแหล่งพลังงานที่ใช้ (Weight factor จากตารางที่ 1)

W_SEU คือ การถ่วงน้ำหนักของจำนวนของ SEU (Weight factor จากตารางที่ 1)

ตารางที่ 1 แสดงแฟคเตอร์ที่ใช้พิจารณาในการคำนวณค่าความซับซ้อน(Complexity)

เมื่อสามารถประเมินความซับซ้อนของระบบการจัดการพลังงานได้แล้ว ให้นำค่าที่คำนวณได้มาบ่งชี้ระดับความซับซ้อน ดังแสดงเกณฑ์ไว้ในตารางที่ 2

 ตารางที่ 2 แสดงระดับของความซับซ้อนของระบบการจัดการพลังงาน(Level of the EnMS complexity)

3.การประเมินระยะเวลาในการตรวจรับรองการจัดการพลังงาน (EnMS audit duration)

ระยะเวลาในการตรวจรับรองที่น้อยที่สุดประเมินบนพื้นฐานร่วมกันของ จำนวนบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับระบบการจัดการพลังงาน (EnMS effective personnel) และค่าความซับซ้อน (Complexity)  ตารางที่ 3 แสดงจำนวนระยะเวลาน้อยที่สุด(man-days)ในการตรวจรับรองในครั้งแรก (Initial Certification)

ตารางที่ 3 แสดงจำนวนระยะเวลาน้อยที่สุด(man-days)ในการตรวจรับรองในครั้งแรก(Initial Certification)

ตัวอย่างที่ 3  การประเมินระยะเวลาในการตรวจรับรองสำหรับ Initial Certification.

บริษัทแห่งหนึ่ง CB ได้ประเมินได้ประเมินว่ามีบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับ EnMS จำนวน 70 คน โดยบริษัทแห่งนี้มีปริมาณการใช้พลังงานต่อปีเท่ากับมี Complexity factor เท่ากับ 1.2 โดยมีน้ำหนัก 30% (ตามตารางที่ 1) มีจำนวนแหล่งพลังงานที่ใช้คือ 5 มี  Complexity factor เท่ากับ 1.4 โดยมีน้ำหนัก 30% (ตามตารางที่ 1) และมีจำนวน SEUs เท่ากับ 3 Complexity factor เท่ากับ 1.0 โดยมีน้ำหนัก 40% (ตามตารางที่ 1)

จากสมการ  C = (F_EC x W_EC) + (F_ES x W_ES) + (F_SEU x W_SEU)

ดังนั้นในกรณีนี้ C  = (1.2x0.3) + (1.4 x 0.3) + (1.0 x 0.4)

                              = 1.18

ค่า Complexity  เท่ากับ 1.18 ในตารางที่ 2  จะได้ Level of the EnMS complexity ในระดับ Medium นำค่าที่ได้ไปประเมินในตารางที่ 3 จะพบว่าจำนวนระยะเวลา (man-days) น้อยที่สุดในการตรวจรับรองในครั้งแรก (Initial Certification)  เท่ากับ 8 man-days

สำหรับการตรวจรายปี(Surveillance audits) และการตรวจรับรองรอบใหม่(Recertification audit) แสดงการประเมินจำนวนระยะเวลาในการตรวจรับรองในตารางที่ 4

ตารางที่ 4 แสดงจำนวนระยะเวลาน้อยที่สุด(man-days)ในการตรวจรายปี(Surveillance audits) และการตรวจรับรองรอบใหม่ (Recertification audit)

จากวิธีการที่กล่าวแล้วข้างต้นนั้นเป็นแนวทางที่ใช้ในการประเมินหลักของระยะเวลาในการตรวจรับรองของระบบการจัดการพลังงานของผู้ให้การรับรองระบบ (CB) ทั้งการตรวจสอบรับรองในช่วงแรก (Initial Certification) การตรวจรายปี (Surveillance audits) และการตรวจรับรองรอบใหม่ (Re-certification audit) ซึ่งจะเป็นประโยชน์กับองค์กรหรือหน่วยงานที่ต้องการหาคำตอบว่าการตรวจสอบรับรองการจัดการพลังงาน ISO 50001 ใช้ระยะเวลาในการตรวจรับรอง และมีค่าใช้จ่ายที่เหมาะสมแล้วหรือไม่ ?

แปลและเรียบเรียงโดย วิชาญ นาคทอง (ทีมงาน iEnergyGuru)

Bibliography

Internal Standard, ISO 50003 Energy management systems — Requirements for bodies providing audit and certification of energy management systems First edition 2014-10-15

Internal Standard, ISO 50001 Energy management systems — Requirements with Guidance for Use, First edition 2011-06-15

การประเมินระยะเวลาในการตรวจสอบรับรองระบบ การจัดการพลังงาน (ISO 50003)