พลังงานลม : มารู้จักประเภทของลม และปรากฏการณ์ต่างๆ ของลมกันเถอะ!!!

2. ลมมรสุม (MONSOON)

ลมมรสุม คือ ลมที่พัดเปลี่ยนทิศทางไปกับการเปลี่ยนฤดู คือ ฤดูร้อนจะพัดในทิศทางหนึ่ง และจะพัดเปลี่ยนทิศทางในทางตรงกันข้ามในฤดูหนาว ครั้งแรกใช้เรียกลมนี้ในบริเวณทะเลอาหรับ ซึ่งพัดอยู่ในทิศทางตะวันออกเฉียงเหนือเป็นระยะเวลา 6 เดือน และพัดอยู่ในทิศทางตะวันตกเฉียงใต้เป็นระยะเวลา 6 เดือน จึงมีที่มาจากคำในภาษาอาหรับว่า “Mausim” ซึ่งแปลว่า “ฤดู” เกิดในส่วนอื่นของโลกด้วยลมมรสุมที่เห็นชัดเจนที่สุด คือ ลมมรสุมที่เกิดในเอเชียตะวันออกและเอเชียใต้ ลักษณะการเกิดลมมรสุม เป็นทำนองเดียวกับการเกิดลมบกลมทะเล คือ ในฤดูหนาวอากาศภายในภาคพื้นทวีปเย็นกว่าอากาศในมหาสมุทรที่อยู่ใกล้เคียง ทำให้ภาคพื้นทวีปบริเวณไซบีเรียเป็นเขตความกดอากาศสูง ส่วนบริเวณมหาสมุทรอินเดียเป็นเขตความกดอากาศตํ่า อากาศเหนือมหาสมุทรอินเดีย ซึ่งมีอุณหภูมิสูงกว่าบริเวณไซบีเรียจะลอยตัวสูงขึ้น และอากาศบริเวณไซบีเรียจะไหลเข้าไปแทนที่ในทิศทางตามเข็มนาฬิกา อากาศที่ไหลออกจากบริเวณความกดอากาศสูงไซบีเรียเป็นอากาศที่ไหลจมลง และทิศทางลมจะเบนไปทางขวา กลายเป็นลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือผ่านเข้าไปยังเอเชียตะวันออกและเอเชียใต้ โดยทั่วไปมีลักษณะอากาศดี และเป็นฤดูที่มีอากาศแห้ง

ดังนั้นลมมรสุมฤดูหนาวจึงมีลักษณะท้องฟ้าแจ่มใส เป็นลมที่พัดจากฝั่งออกสู่ทะเล ในฤดูร้อนลมจะพัดเปลี่ยนในทิศทางตรงกันข้ามอากาศภาคพื้นทวีปอุ่นกว่าพื้นนํ้า ซึ่งทำให้ภาคพื้นทวีปเป็นเขตความกดอากาศตํ่า พื้นนํ้าเป็นเขตความกดอากาศสูง เกิดลมพัดจากพื้นนํ้าที่เป็นเขตความกดอากาศสูงเข้าสู่พื้นดินที่เป็นเขตความกดอากาศตํ่า ในทิศทวนเข็มนาฬิกา กลายเป็นมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ลมที่พัดจากพื้นนํ้าเข้ามานำเอาความชื้นมาด้วย เป็นลมที่พัดจากทะเลเข้าหาฝั่ง มรสุมที่มีกำลังแรงจัดที่สุดเกิดในบริเวณเอเชียตะวันออกและเอเชียใต้ ในเอเชียตะวันออก ได้แก่ ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน ไต้หวัน ญี่ปุ่น และสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนเกาหลี ลมมรสุมที่เกิดในเอเชียตะวันออกจะแตกต่างจากเอเชียใต้ คือ ในเอเชียตะวันออก ลมมรสุมฤดูหนาวมีกำลังแรงกว่าและมีทิศทางที่คงที่กว่าลมมรสุมฤดูร้อน ความเร็วลมตามชายฝั่งในเดือนมกราคมสูงกว่าเดือนกรกฎาคมหลายเท่า ส่วนลมมรสุมในเอเชียใต้ รวมถึงประเทศอินเดีย ปากีสถาน และประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ลมมรสุมฤดูหนาวไม่สามารถแผ่เข้าไปถึงดินแดนเหล่านี้ได้ เพราะมีเทือกเขาหิมาลัยขวางกั้นอยู่จึงได้รับมรสุมโดยตรงเฉพาะในช่วงฤดูร้อนเท่านั้น และลมจะมีกำลังแรงในฤดูร้อน แม้แต่ในมหาสมุทร คือ ฤดูร้อน ลมมีความเร็วเฉลี่ย 20 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ส่วนฤดูหนาว ลมมีกำลังอ่อน มีความเร็วน้อยกว่า 10 กิโลเมตรต่อชั่วโมง บริเวณที่มีฝนตกหนักเนื่องจากได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมฤดูร้อน คือ เมืองเชอร์ราปันจิ ทางภาคตะวันออกของประเทศอินเดีย มีปริมาณฝนตกในแต่ละปีประมาณ 10,800 มิลลิเมตร ประเทศไทยได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมทั้งสองฤดู คือ ในช่วงฤดูฝนประมาณต้นเดือนพฤษภาคมจนถึงต้นเดือนตุลาคม ได้รับลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ และในช่วงฤดูหนาว ประมาณปลายเดือนตุลาคมจนถึงปลายเดือนกุมภาพันธ์ ลมจะเปลี่ยนทิศเป็นลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ

การเกิดลมภูเขาในเวลากลางคืน

3. ลมภูเขา (MOUNTAIN BREEZE)

ลมภูเขาเป็นลมประจำถิ่นเกิดขึ้นประจำวัน เช่นเดียวกับลมบกและลมทะเลเกิดในเวลากลางคืน จากความแตกต่างของความกดอากาศบริเวณภูเขา กล่าวคือ บริเวณภูเขาที่ระดับสูงจะมีอากาศเย็นกว่าที่ระดับตํ่า หรือหุบเขาความแน่นของอากาศในที่สูงมีมากกว่าในระดับตํ่าลมจึงพัดลงมาตามลาดเขาซึ่งแรงกว่าลมหุบเขาที่พัดขึ้น

4. ลมว่าว (NORTHEAST LOCAL WIND)

ลมว่าวเป็นลมที่พัดจากทิศเหนือไปทิศใต้ตอนต้นฤดูหนาว ส่วนลมในฤดูเล่นว่าว คือ ลมตะเภา ซึ่งพัดจากทิศใต้ไปทิศเหนือในช่วงกลางฤดูร้อน ทั้งลมว่าวและลมตะเภาเป็นลมท้องถิ่นในประเทศ

5. ลมทะเล (SEA BREEZE, ONSHORE BREEZE)

ลมทะเลเป็นลมประจำถิ่น ซึ่งเกิดจากความแตกต่างของความกดอากาศระหว่างทะเลกับแผ่นดินบริเวณชายฝั่งทะเลในเวลากลางวัน เมื่อพื้นดินได้รับความร้อนจากแสงอาทิตย์ พื้นดินจะมีอุณหภูมิสูงกว่าพื้นนํ้า อากาศเหนือพื้นดินเมื่อได้รับความร้อนจะขยายตัวลอยขึ้นสู่เบื้องบน อากาศเหนือพื้นนํ้าซึ่งเย็นกว่า จะไหลเข้าไปแทนที่ เกิดเป็นลมพัดจากทะเลเข้าหาฝั่งเรียกว่า ลมทะเลจะเริ่มพัดในเวลาประมาณ 10.00 น. ลมทะเลพัดเข้าหาฝั่งได้ไกลถึง 16-48 กิโลเมตร และความแรงลมจะลดลงเมื่อเข้าถึงฝั่ง ลมทะเลมีความสำคัญต่ออุณหภูมิของอากาศบริเวณชายฝั่ง ทำให้อุณหภูมิของอากาศลดลง เช่นก่อนที่ลมทะเลจะพัดเข้าพื้นดินมีอุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส แต่เมื่อลมทะเลพัดผ่านเข้าไป ทำให้อุณหภูมิลดลงเป็น 22 องศาเซลเซียสในช่วงบ่าย

การเคลื่อนที่ของอากาศขณะเกิดลมทะเลในเวลากลางวัน

6. ลมตะเภา (SOUTHWEST LOCAL WIND)

ลมตะเภาเป็นลมท้องถิ่นในประเทศที่พัดจากทิศใต้ไปยังทิศเหนือ คือ พัดจากอ่าวไทยเข้าสู่ภาคกลางตอนล่าง ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน ซึ่งเป็นช่วงที่ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือจะเปลี่ยนเป็นลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ เป็นลมที่นำความชื้นมาสู่ภาคกลางตอนล่าง ในสมัยโบราณลมนี้จะช่วยพัดเรือสำเภา ซึ่งเข้ามาค้าขายให้แล่นไปตามลำนํ้าเจ้าพระยา และพัดในช่วงที่ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ จะเปลี่ยนเป็นลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือหรืออาจจะเรียกว่า ลมข้าวเบา เพราะพัดในช่วงที่ข้าวเบากำลังออกรวง

7. ลมหุบเขา(VALLEY BREEZE)

ลมหุมเขาลมประจำถิ่น เกิดขึ้นประจำวัน เช่นเดียวกับลมบกและลมทะเล เกิดในช่วงกลางวันที่ดวงอาทิตย์แผ่รังสีมายังภูเขาและหุบเขาที่อยู่ด้านล่าง ทำให้อุณหภูมิของภูเขาที่ระดับสูงหรือยอดเขา มีค่าสูงกว่าอุณหภูมิตามที่ตํ่าหรือหุบเขา ความหนาแน่นของอากาศในระดับสูงน้อยกว่าและลอยตัวสูงขึ้น อากาศจากที่ตํ่าหรือหุบเขาจึงพัดขึ้นไปแทนที่

การเกิดลมหุบเขาในเวลากลางวัน

Bibliography
กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน. (2557). พลังงานลม. In สารานุกรมพลังงานทดแทน (pp. 283, 288, 290-292, 296-297, 300-301, 307, 310). กรุงเทพมหานคร,ประเทศไทย.