วันฉัตรมงคล

5 พฤษภาคม 2559

วันฉัตรมงคล หมายถึง วันที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษกขึ้นครองราชสมบัติ เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 9 แห่งราชวงค์จักรี เมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 ดังนั้น วันฉัตรมงคลจึงตรงกับวันที่ 5 พฤษภาคม ของทุกปี

ประวัติความเป็นมาของวันฉัตรมงคล

แต่เดิมในสมัยโบราณเป็นงานพิธีของเจ้าพนักงานในพระราชสำนักที่มีหน้าที่ดูแลรักษาเครื่องราชูปโภค ได้จัดงานฉลองสังเวยเครื่องราชูปโภคที่ตนเองดูแลรักษาอยู่โดยจะจัดขึ้นในเดือนหกของทุกปี จากนั้นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมี
พระราชดำริว่า วันคล้ายวันบรมภิเษกเป็นวันมงคลสมัยที่ควรเฉลิมฉลองจึงทรงริเริ่มวันฉัตรมงคลขึ้น เนื่องจากเป็นธรรมเนียมใหม่
จึงไม่มีใครเข้าใจความหมายของวันฉัตรมงคล แต่เนื่องจากวันบรมภิเษกตรงกับวันสมโภชน์เครื่องราชูปโภค จึงทรงให้วันฉัตรมงคลเป็นวันสมโภชน์เครื่องราชูปโภค

ด้วยเหตุนี้ งานเฉลิมฉลองพระราชพิธีฉัตรมงคลจึงเกิดขึ้นในรัชกาลของพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นครั้งแรก แต่ยังมีคนอีกกลุ่มใหญ่เชื่อว่า พระราชพิธีฉัตรมงคลเป็นพระราชพิธีหลวงของพระมหากษัตริย์ทุกองค์ หรือพิธีที่จัดต้อนรับฐานะความเป็นประมุขของสังคม อย่างเป็นกิจจลักษณะ ซึ่งยึดถือปฏิบัติตามระเบียบราชประเพณีสมัยโบราณกาล ที่มีมาแต่สมัยครั้งพ่อขุนผาเมือง  ซึ่งได้มีหลักฐานปรากฏในหลักศิลาจารึกว่า “ในสมัยสุโขทัยมีพิธีต้อนรับประมุขของแผ่นดินอย่างมโหฬารตั้งแต่ที่พ่อขุนผาเมืองอภิเษกพ่อขุนบางกลางหาวขึ้นเป็นผู้ปกครองเมืองสุโขทัย” จึงเป็นหลักฐานที่ยืนยันแน่ชัดว่า พระราชพิธีพระบรมราชาภิเษกนั้น มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ

สำหรับในสมัยกรุงศรีอยุธยา ก็ปรากฏหลักฐานตามพงศาวดารเช่นกันว่า “พระมหากษัตริย์ในแผ่นดินอยุธยา เมื่อมีการเปลี่ยนองค์พระมหากษัตริย์ ทั่วทั้งเมืองจัดให้มีพิธีเฉลิมฉลองอย่างเอิกเกริกใหญ่โตไปทั่วทั้งพระนคร”

ความสำคัญของวันฉัตรมงคล

เป็นวันรำลึกในการครบรอบของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ที่ได้เสด็จขึ้นครองราชย์สมบัติต่อจากสมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล เมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 และทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช แต่เนื่องจากยังไม่ได้ผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ได้เสด็จพระราชดำเนินไปศึกษาอยู่ที่ ยุโรป จนกระทั่งบรรลุนิติภาวะ จึงได้เสด็จนิวัตประเทศไทย รัฐบาลและพสกนิกรชาวไทยจึงได้น้อมเกล้าน้อมกระหม่อมจัดงานพระราชพิธีฉัตรมงคล ซึ่งตรงกับวันที่ 5 พฤษภาคม 2493 ดังนั้นจึงยึดถือเอาวันที่ 5 พฤษภาคมของทุกปี เป็นวันฉัตรมงคล โดยพระมหากษัตริย์ที่มิได้ผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษก จะไม่ใช้คำว่า “พระบาท” นำหน้า “สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว” คำสั่งของพระองค์ก็ไม่อาจใช้คำว่า “พระบรมราชโองการ” และจะไม่มีการใช้นพปฎลเศวตฉัตร หรือฉัตร 9 ชั้น

Bibliography

culture.go.th. (NA). 5 พฤษภาคม วันฉัตรมงคล. Retrieved from http://www.culture.go.th: http://goo.gl/S6cLi6

วันฉัตรมงคล

5 พฤษภาคม 2559